Założenia modelu

Osoby starsze są grupą szczególnie narażoną na ryzyko wykluczenia społecznego z uwagi na pogorszający się z wiekiem stan zdrowia, ryzyko niepełnosprawności i niesamodzielności oraz zmianę ról społecznych i stopniowe wyłączanie się z wcześniej pełnionych aktywności (np. zawodowych). Badania GUS wskazują, że osoby starsze najczęściej spędzają czas na tzw. aktywnościach biernych, takich jak oglądanie  telewizji (93%) i słuchanie radia (65%), podczas gdy różne formy regularnej rekreacji na świeżym powietrzu, uczestnictwa w działaniach z obszaru kultury, edukacji i promocji zdrowia – aktywności, które jak wskazuje literatura naukowa sprzyjają zdrowemu i pomyślnemu starzeniu się – regularnie podejmuje mniej niż 20% osób starszych (GUS 2020). Szczególnym wyzwaniem w Polsce  jest więc zwiększenie partycypacji społecznej osób starszych. Okres trwającej już ponad dwa lata pandemii wzmógł wykluczenie osób starszych w aspekcie zarówno psychologicznym jak i społecznym. Jednocześnie osoby starsze znacznie bardziej narażone są na negatywne konsekwencje zarażenia, co wzmaga w nich poczucie stresu i zagrożenia i – oprócz wymuszonej izolacji wymuszonej stanem zdrowia czy regulacjami – przyczynia się do dalszego wyłączenia się z życia rodzinnego i aktywności społecznych. Badania przeprowadzone w województwie mazowieckim w styczniu/lutym 2022 r. pokazały, że niemalże co piąty senior (23,5%) uważa, że jego stan zdrowia w czasie pandemii się pogorszył. Istotnie zwiększyło się poczucie lęku o zdrowie swoje lub bliskich, poczucie osamotnienia, bezradności, smutku i przygnębienia (IPiSS/ProVision Solutions 2022). Seniorzy szczególnie odczuli brak kontaktów z bliskimi i zaburzenia w komunikacji wynikające z potrzeby utrzymywania dystansu fizycznego, zamknięcie instytucji kultury i kościołów, będących nie tylko miejscem kultu religijnego, ale i spotkań. 

W obliczu tej sytuacji, celem projektu jest zaproponowanie modelu interwencji społecznej mającej zapobiegać postępującemu wycofaniu się z życia społecznego w wyniku wprowadzenia fizycznego i społecznego  dystansu w czasie pandemii. Działania ukierunkowane na stymulowanie aktywności w warunkach pandemicznych i postpandemicznych i wybrane stosownie do potrzeb zgłaszanych przez seniorów zostaną wdrożone w trzech wybranych gminach województwa mazowieckiego.

Źródła:

GUS (2020), Jakość życia osób starszych w Polsce, Warszawa.

IPiSS/Provision Solutions (2022), Badanie w ramach projektu badawczego „Łagodzenie skutków pandemii w grupach wysokiego ryzyka – osoby 60+”.