"Świat na miarę seniora – sytuacja osób starszych w Polsce”
Zadanie finansowane ze środków Ministra Edukacji i Nauki na podstawie umowy (nr MEiN/2023/DPI/2077) realizowane jest do 31 grudnia 2026 r. Celem zadania jest pogłębienie wiedzy naukowej prezentującej sytuację osób starszych w wymiarze społeczno-ekonomicznym, zdrowotnym, rodzinnym, a także dostępności i korzystania z usług społecznych, relacji międzypokoleniowych, włączenia cyfrowego, wartości istotnych dla seniorów z perspektywy ich jakości życia, potrzeb osób w wieku senioralnym, możliwości i stopnia ich zaspokojenia oraz realizowanych przez seniorów działań w kontekście ich przeszłych doświadczeń życiowych i obecnych możliwości. Określone zostaną także strategie życiowe seniorów oraz ich wybory dotyczące stylu życia
Dotacja celowa przyznana została przez Ministra Edukacji i Nauki na podstawie art. 404 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Wartość całkowita wynosi 8 021 221,68 zł, całkowita wartość zadania 8 021 221,68 zł.
W pierwszym etapie zespół, realizujący zadanie, zajmie się przeglądem najnowszej literatury naukowej krajowej i zagranicznej, dotyczącej seniorów, w tym literatury dotyczącej metod pomiaru stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, aktywności zawodowej, społecznej, kulturalnej seniorów, korzystania z opieki i sieci wsparcia.
Przygotowane oraz przeprowadzone zostaną badania ilościowe oraz scenariusz wywiadu pogłębionego. Oba typy badań – ilościowe i jakościowe – zostaną zrealizowane na próbie ogólnopolskiej. Badania ilościowe będą miały charakter reprezentatywny i zostaną przeprowadzone na operacie wybranym metodą kwotowo z uwzględnieniem cech takich jak płeć, wiek, województwo, wielkość miejscowości zamieszkania. Badania ilościowe zostaną zrealizowane na reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie ok. 3000 respondentów.
Badania jakościowe obejmą indywidualne wywiady pogłębione i pozwolą na pogłębienie informacji uzyskanych w ankiecie ilościowej, zrozumienie uwarunkowań funkcjonowania społecznego osób starszych i ich motywacji osobistych, rodzinnych, ekonomicznych. Badanie zostanie zrealizowane na ogólnopolskiej próbie 100 osób w wieku powyżej 60 lat, z uwzględnieniem zróżnicowania ze względu na płeć i miejsce zamieszkania.
Stała część badań (powtarzanych corocznie) obejmuje stan zdrowia, w tym zdrowia psychicznego, aktywności: ekonomiczną i społeczną seniorów, korzystanie z usług społecznych, sytuacji materialnej, relacji międzypokoleniowych, włączenia cyfrowego.
Natomiast moduł tematyczny w 2024 r. dotyczyć będzie aktywności kulturalnych, społecznych, edukacyjnych, zawodowych i sportowych, funkcjonowania w ramach formalnych i nieformalnych sieci społecznych, korzystania z nowych technologii i mediów społecznościowych.
"Łagodzenie skutków pandemii wśród grup wysokiego ryzyka – osoby 60+”
Projekt realizowany jest przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, a finansowany przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Celem projektu jest przygotowywanie do zaimplementowania modelu wsparcia: „Łagodzenie skutków pandemii wśród grup wysokiego ryzyka – osoby 60+”. Projektowane prace badawcze i planowana interwencja mają zweryfikować faktyczne potrzeby starszej populacji w czasie pandemii w zakresie możliwości partycypacji społecznej oraz potencjalnego wpływu długotrwałego wykluczenia społecznego na stan zdrowia psychicznego, ryzyko depresji oraz stan zdrowia fizycznego.
Pandemia koronawirusa i związane z nią ograniczenia przyczyniły się do naruszenia bądź zerwania sieci społecznych, w których funkcjonują osoby starsze. Doszło nawet do nadwyrężenia wsparcia seniorów w ramach ich rodzin z uwagi na potrzebę izolacji czy kwarantanny, a więc niemożliwości zaspokojenia wymiarów życia wskazywanych w literaturze naukowej jako czynniki pomyślnego, czyli zdrowego i aktywnego starzenia się. Sytuacja osób starszych jest jedną z tych, w której epidemia w Polsce spowodowała nowe problemy, ale też uwydatniła i pogłębiła istniejące już wcześniej. Wpłynęła na życie seniorów, organizację ich dnia, relacje rodzinne i poczucie bezpieczeństwa. Została zachwiana ich sytuacja i równowaga życiowa. Liczne obostrzenia często uniemożliwiają normalne funkcjonowanie osób starszych, a zwiększone ryzyko zachorowania i potencjalnie ciężki przebieg choroby, wywołują niepokój i mają swoje konsekwencje zdrowotne. Dlatego tak ważne jest, aby w miarę możliwości przygotować rozwiązania, które umożliwią właściwe funkcjonowanie seniorów, zrekompensują utracone poczucie bezpieczeństwa i możliwość realizacji działań w sferze społecznej, a także zapobiegną samotności.
Projektowane badania pozwolą na poszerzenie wiedzy o funkcjonowaniu osób starszych w okresie pandemii oraz konsekwencjach wywołanych przez ograniczenia wynikające z izolacji fizycznej i aktywności w sferze publicznej, w tym w szczególności konsekwencji dla ich zdrowia psychofizycznego. Wyniki prac badawczych pozwolą na stworzenie modelu proponującego wprowadzenie rozwiązań ograniczających negatywny wpływ pandemii na życie osób starszych.
Prace będą koncentrować się na: przygotowaniu diagnozy sytuacji osób 60+, przeprowadzeniu reprezentatywnych badań metodą CATI w województwie mazowieckim oraz pogłębionych wywiadów swobodnych wśród wybranej grupy respondentów, opracowaniu i testowaniu (wdrażaniu) modelu wsparcia seniorów i współdziałania różnych instytucji na szczeblu samorządowym oraz ewaluacji zaproponowanych działań.
W realizacji projektu uczestniczą trzy gminy z województwa mazowieckiego: Przasnysz, Wyszogród i Boguty-Pianki. Wybrane one zostały z uwagi na znaczną populację osób starszych, powyżej 27% udziału osób 60 lat i więcej w ogólnej strukturze wieku i ryzyko pogłębiającego się wykluczenia społecznego tej grupy w czasie pandemii COVID-19.