Aktywności

W oparciu o wytyczne wskazywane w literaturze przedmiotu i badania diagnostyczne przeprowadzone w województwie mazowieckim, w tym pogłębione badania wśród seniorów mieszkających w trzech gminach województwa, zespół badawczy opracował propozycję działań mających na celu wspieranie osób starszych w różnych wymiarach życia w celu poprawy ich dobrostanu tak, by złagodzić negatywny wpływ pandemii na jakość życia seniorów. Proponowane działania obejmują następujące wymiary:

• Sytuacja finansowa i aktywność zawodowa

Odpowiednie zasoby materialne umożliwiające zaspokojenie potrzeb są jednym z warunków pomyślnego starzenia, zapewniając zasoby niezbędne do zapewnienia odpowiednich do potrzeb warunków życia, utrzymania dobrego stanu zdrowia i zakupu leków, satysfakcji z dotychczasowych osiągnięć życiowych oraz tworzenia warunków do uczestnictwa w życiu społecznym. Osoby w wieku okołoemerytalnym mogą wydłużać aktywność zawodową w celu zwiększenia kapitału emerytalnego (i w efekcie wysokości emerytury). W celu zapewnienia stabilnej sytuacji w wieku okołoemerytalnym i emerytalnym oraz tworzenia potencjału dla kontynowania aktywności przez osoby starsze proponuje się:

• Skorzystanie z usług doradców zawodowych ZUS oraz usługi informacyjnej dla seniorów w ZUS w formie wizyty osobistej, telefonicznej lub usługi on-line

Konsultacje w ZUS pozwalają na dostarczenie aktualnej wiedzy na temat świadczeń emerytalnych zarówno osobom w wieku przedemerytalnym jak i osobom pobierającym emeryturę, w przypadku zmian prawnych istotnych z perspektywy emeryta. Osobom starszym może towarzyszyć opiekun, wspierający je w rozmowie, o ile jest jej opiekunem prawnym lub faktycznym. Gmina może również wystąpić do ZUS z prośbą o zorganizowanie wizyty doradcy emerytalnego na jej terenie, zapewniając na ten cel odpowiednie pomieszczenie. Zorganizowanie wizyty wymaga formalnego wystąpienia przedstawicieli gminy do oddziału lub inspektoratu terenowego ZUS oraz podpisania porozumienia dotyczącego warunków współpracy.

• Szkolenia dla pracodawców w kierunku zatrudnienia osób 60+

Zatrudnienie seniorów przynosi korzyści zarówno dla pracodawców, państwa, lokalnych rynków pracy jak i samych seniorów. Celem szkolenia dla pracodawców z terenu gminy lub powiatu jest pokazanie w szerszym kontekście (ekonomicznym, organizacyjnym, socjologicznym i psychologicznym) korzyści z zatrudniania seniorów a przede wszystkim formy pomocy oferowanej przez państwo dla przedsiębiorców zatrudniających seniorów. Szkolenie może mieć formę bezpośrednią lub być przeprowadzone w formule on-line. W jego przeprowadzeniu może wspierać gminę Powiatowy Urząd Pracy.

• Zachęta do pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego

W ramach działania przewidziane są indywidualne granty dla osób wkraczających w wiek emerytalny lub już będących w wieku emerytalnym pozwalające na poszerzenie posiadanych kwalifikacji lub pozyskanie kwalifikacji, na które jest zapotrzebowanie na lokalnym rynku pracy. Pozwoliłoby to na przedłużenie aktywności zawodowej pracowników, przy jednoczesnej gwarancji ze strony pracodawcy na kontynuowanie zatrudnienia pracownika przez określony okres (np. rok).

• Szkolenia dla pracowników

Utrzymanie aktywności zawodowej osób starszych przynosi liczne korzyści indywidualne, zarówno w sensie psychologicznym (niejednokrotnie buduje poczucie własnej wartości) jak i materialnym. Proponowane działanie ma charakter szkolenia on-line (z uwagi na pandemię) dla osób zbliżających się do wieku emerytalnego i młodszych emerytów, które pokazywałyby zarówno korzyści psychologiczno-społeczne z zatrudnienia, jak i możliwości uzyskiwania korzyści ekonomicznych. Możliwym jest zaproszenie w roli prelegenta doradcy zawodowego ZUS.

• Aktywność społeczna i kulturalna

Podejmowanie działań w obszarze aktywności społecznych, aktywności fizycznej oraz aktywności kulturalnych jest jednym z kluczowych elementów koncepcji zdrowego i aktywnego starzenia się. Działania te mogą również wspierać seniorów sprzyjając poprawie zdrowia psychofizycznego w okresie pandemii i postpandemicznym. Proponowane aktywności mają na celu zwiększenie partycypacji seniorów, ich poczucia sprawczości i zaangażowania w życie lokalnej społeczności.

Pierwsze dwa z proponowanych działań odnoszą się nie tyle do ich tematu, co sposobu ich aranżowania, przy jak największym zaangażowaniu osób starszych, co sprzyja nie tylko poprawie ich kondycji, ale również zacieśnianiu więzi w lokalnej wspólnocie.

• Animacja kulturalna – kreowanie inicjatyw oddolnych

Działanie polega na zaangażowaniu seniorów w proces przygotowania koncepcji i wdrożenia działań społeczno-kulturalnych, które przez nich będą preferowane. Pod okiem animatora, seniorzy przy wykorzystaniu lokalnych zasobów i w procesie pracy warsztatowej czy „burzy mózgów” wybierają inicjatywy, które chcieliby realizować, przygotowują je i wdrażają.

• Animacja kulturalna – kreowanie inicjatyw międzypokoleniowych

Podobny proces jak powyżej może być nie tylko inicjatywą seniorów, ale inicjatywą łączącą pokolenia. Tutaj inicjatorem działań może być młodzież, a osoby starsze są włączane w proces konsultacji pomysłów, rekrutacji i wreszcie samo działanie.

Opisane metody mogą służyć realizacji zajęć o charakterze animacji artystycznej (np. ekspresji wizualnej – np. fotograficznej, robótek ręcznych, opracowania słownika gwary lub publikacji na temat historii lokalnej, organizacji spektakli, wystaw), ale też różnego rodzaju aktywności społecznych czy działań przy wykorzystaniu zasobów wspólnoty lokalnej (np. biblioteki), w tym wspólnoty religijnej.

• Animacja sportowa i prozdrowotna

Aktywność fizyczna sprzyja utrzymywaniu dobrego zdrowia i kondycji psychofizycznej osób starszych. Systematyczne ćwiczenia fizyczne zmniejszają ryzyko występowania cukrzycy, osteoporozy, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, spowalniają zmiany zachodzące w układzie krążenia i układzie oddechowym. W naturalny sposób sprzyjają utrzymywaniu samodzielności seniorów, a w konsekwencji wpływają na poprawę jakości życia. Proponowane aktywności obejmują m.in. fizjoterapię, gimnastykę dla seniorów organizowaną stacjonarnie lub przy wykorzystaniu komunikacji on-line lub DVD, nordic-walking, zajęcia na basenie.

• Nowe media

Działanie ukierunkowane jest na wspieranie kompetencji cyfrowych seniorów, które pozwolą im na samodzielne korzystanie z nowoczesnych narzędzi komunikacji (komputer, smartphone, tablet) i poruszanie się w internecie. Pozyskane umiejętności mają na celu zapobieganie izolacji dzięki nowym metodom komunikacji np. poprzez media społecznościowe, ale też wspieranie samodzielności dzięki korzystaniu z usług bankowości czy możliwości załatwiania spraw urzędowych.

• Kondycja psychiczna i wsparcie opiekuńcze

Badania przeprowadzone wśród seniorów województwa mazowieckiego wskazały na pogorszenie się w czasie pandemii kondycji psychicznej osób starszych. Przyczynić się do tego mogły ograniczenia związane z izolacją (lub samoizolacją), poczucie zagrożenia i stresu. Seniorzy potrzebują więc poprawy dostępu do odpowiednich usług wsparcia, zarówno w postaci konsultacji psychologicznych jak i wsparcia w środowisku lokalnym.

• Wspieranie zdrowia psychicznego

W ramach działania promowane są aktywności edukacyjne, a więc wykładu i seminaria dotyczące możliwych strategii pomocy w zdrowia psychicznego dla seniorów oraz aktywności wspierające, czyli indywidualne konsultacje psychologiczne oraz prowadzenie warsztatów lub utworzenie grupy wsparcia seniorów.

• Telefon wsparcia/telefon zaufania dla osób starszych i opiekunów

Działanie, prowadzone przez osoby z profesjonalnym przygotowanie (np. psychologów) lub wolontariuszy wspiera osoby starsze informacyjnie, pomaga znaleźć odpowiedzi na nurtujące ich kwestie, a z  drugiej odpowiada na potrzeby psychospołeczne – porozmawiania czy bycia wysłuchanym. Telefon zaufania powinien być w sposób regularny, tj. w ramach wyznaczonych godzin dyżurów.

• Opaski bezpieczeństwa – wsparcie tele-opiekuńcze i tele-medyczne

Opaski bezpieczeństwa są jednym z mechanizmów zapewnienia większego bezpieczeństwa zdrowotnego (istotnego szczególnie w okresie pandemii), wspierania kompetencji cyfrowych osób starszych i umożliwienia im dłuższego samodzielnego funkcjonowania w społeczności lokalnej.

• Wsparcie informacyjno-doradcze dla osób starszych i opiekunów osób niesamodzielnych

Wsparcie dla seniorów i opiekunów osób niesamodzielnych może być również realizowane poprzez dyżury informacyjno-doradcze np. w ramach ośrodka pomocy społecznej lub innych lokalnie działających organizacji. Proponuje się też przygotowanie i dystrybuowanie informatorów (w formule zarówno cyfrowej, jak i papierowej), które zawierałyby pomocne informacje dla osób starszych i ich opiekunów o dostępnych możliwościach aktywizacji, opieki i wsparcia.

• Zwiększenie dostępności działań opiekuńczych w ramach pomocy sąsiedzkiej

Usługi opiekuńcze są zadaniem własnym gmin, przy czym z uwagi na deficyty kadrowe nie zawsze pozwalają one na zaspokojenie potrzeb osób starszych, szczególnie w czasie pandemii. Proponuje wspieranie seniorów się poprzez umiejętne wykorzystanie potencjału ze strony innych osób – mieszkańców najbliższej okolicy (np. sąsiadów, wsparcia nieformalnego, wolontariuszy). Może być to wsparcie w postaci pomocy w prowadzeniu gospodarstwa domowego (np. robieniu zakupów) czy innych prostych czynnościach.